Nog steeds wordt algemeen gezegd dat er meer mediators dan mediations zijn.
Er vinden veel mediations plaats in het personen- en familierecht en de mediators die zich daarop richten hebben dan ook veel werk. Datzelfde geldt voor mediators die zich bewegen in het veld van arbeidsongeschiktheid bij arbeidsconflicten: in die situatie beveelt een bedrijfsarts vaak mediation aan als oplosmodel.
Maar daarbuiten is het instrument van de mediation niet veel meer dan een muurbloempje. Dat is jammer, omdat de kansen, die mediation biedt, velerlei zijn.
Op de eerste plaats geeft mediation de gelegenheid om in alle beslotenheid en met duidelijke afspraken omtrent geheimhouding alles op tafel te brengen wat direct of zijdelings de conflictsituatie heeft veroorzaakt of beïnvloed. Dat kan gaan om kleine maar voortwoekerende irritaties, om startproblemen die in de verhouding waren ingebakken, om afhankelijkheidssituaties die de verhouding beïnvloeden en om al of niet terecht gevreesde gevolgen bij signaleren ervan.
Daarnaast en daarbij hebben partijen zelf het initiatief en de regie van het vinden van oplossingen. De mediator is in het proces hoogstens begeleidend en versterkend bezig, wellicht enigszins sturend, maar verder gaat zijn rol niet. Wél is hij de katalysator bij het veroorzaken van synergie tussen partijen, populair gezegd: het oliemannetje. Wanneer oplossingen echt niet mogelijk zijn, zal hij dat ook aangeven, maar verder zal hij die alleen maar zo snel mogelijk dichterbij brengen.
Partijen leiden geen gezichtsverlies: wanneer geen resultaat wordt geboekt zal, door de geheimhoudingsafspraak, niemand anders dan partijen weten waardoor of door wie dat kwam. Ook als er wel resultaat wordt geboekt, is dat, tenzij partijen andere afspraken hebben gemaakt, voor zover mogelijk geheim, zodat ook de concessies die zijn gedaan de wetenschap van (slechts) partijen blijven.
De verhoudingen tussen partijen blijven goed en worden vaak zelfs verbeterd. Samen een oplossing bereiken voor een gezamenlijk probleem schept een band of versterkt de reeds bestaande goede verhouding. Het vertrouwen in elkaar en elkaars oprechtheid neemt toe en maakt de gezamenlijke toekomst zekerder en langduriger.
Er zijn geen winnaars of verliezers. Uitsluitend bij deze vorm van geschilbeslechting is er niet een derde, zoals een rechter, een arbiter of een bindend adviseur, die de knopen doorhakt, maar bereiken partijen samen de best mogelijke oplossing. Dat het de beste mogelijke oplossing is vinden zij allebei. Daardoor heeft die oplossing het grootst mogelijke draagvlak. Daar hoeft niet “In naam des Konings” boven te worden gezet. Dat is wel het geval als een rechter een vonnis of beschikking afgeeft, die uitspraak wordt bestempeld met: “In naam des konings”.
Last but not least: de relatie blijft bestaan en/of de goede verstandhouding wordt bewaard. Ondernemers kunnen zaken met elkaar blijven doen, werknemers blijven bij dezelfde werkgever, buren kunnen weer bij elkaar op de koffie en ex-partners blijven als ouders goed voor hun kinderen.
Ook wanneer wordt besloten uit elkaar te gaan gebeurt dat in een goede verstandhouding, wat iedereen in de toekomst slechts voordeel oplevert.
Voorbeelden zijn er veel te geven. In een arbeidsovereenkomst besluiten partijen bij elkaar te blijven omdat de communicatie problemen adequaat zijn opgelost. Er is een protocol gemaakt, dat in de loop van de tijd automatisch wordt uitgevoerd. De werknemer is weer blij met zijn baas en omgekeerd.
Een bouwonderneming blijft zaken doen met deze onderaannemer, die zij ook de beste vindt. Het conflict beïnvloedt de verhouding niet meer, en de oplossing draagt bij tot een langdurige bestendiging van de samenwerking.
De ambtenaar is naar een andere leidinggevende gedetacheerd en is nog jarenlang trouw en 100% gecommitteerd aan de gemeente, die hij nu weer voluit durft te vertrouwen.
Twee broers zetten het familiebedrijf voort, ieder op hun eigen plek in dat bedrijf, doordat alle eerdere verdenkingen en insinuaties over jeugdproblemen met vader en moeder (voortrekken, “liever” gevonden worden, etc.) zijn uitgepraat en uit de weg geruimd.
Daar komt bij dat de doorlooptijd en de kosten van mediation in het algemeen beperkt zijn in vergelijking met die van juridische procedures.
Kortom, in veel gevallen zijn er veel en goede argumenten om te kiezen voor mediation.