Als iemand overlijdt erven de erfgenamen gezamenlijk zowel het vermogen als de schulden van de overledene. De overledene wordt ‘erflater’ genoemd. Maar wie zijn nu eigenlijk de erfgenamen? We maken daarbij onderscheid tussen de erfgenamen op grond van de wet en de erfgenamen op grond van een testament. Is er geen testament, dan is de wet bepalend voor het antwoord op de vraag wie uw erfgenamen zijn.
Wie kunnen volgens de wet erven?
- Je kunt alleen erven als je op het moment van het overlijden van de erflater bestaat. Een ongeboren kind kan in beginsel dus niet erven. Daarop wordt wel een uitzondering gemaakt als het kind levend ter wereld komt en erven in zijn/haar belang wordt geacht (bijvoorbeeld als de nalatenschap positief is).
- Je kunt volgens de wet alleen erven als je een echtgeno(o)t(e) van de erflater bent of een bloedverwant ((groot)ouders, kinderen, broers, zussen etc.). Een stiefkind erft niet op grond van de wet, een geadopteerd kind weer wel. Samenwonenden erven niet van elkaar.
- Je kunt niet erven als je “onwaardig” bent. Dat wil zeggen als je bijvoorbeeld de erflater om het leven hebt gebracht of een poging daartoe hebt gedaan. Verder kun je ook niet erven wanneer je door de overledene (bij uiterste wil) onterfd bent.
Opgemerkt wordt dat ook kinderen bij testament onterfd kunnen worden, maar dat kinderen nog altijd aanspraak kunnen maken op hun kindsdeel (de legitieme portie). Zij kunnen in beginsel onverminderd aanspraak maken op de helft van hun reguliere erfdeel.
Groepen erfgenamen
De wet kent vier verschillende groepen erfgenamen die steeds binnen hun groep gezamenlijk erven:
- de echtgeno(o)t(e) samen met hun kinderen;
- de ouders van de erflater samen met zijn/haar broers en zussen;
- de grootouders van de erflater;
- de overgrootouders van de erflater.
Stel: een man overlijdt en laat een vrouw en twee volwassen kinderen achter. Een ander kind is al eerder overleden en liet daarbij twee (klein)kinderen achter. Die (klein)kinderen treden in de plaats van hun overleden ouder. Bij het overlijden van de man erven daardoor gezamenlijk binnen “groep 1”:
- zijn echtgenote;
- zijn twee in leven zijnde kinderen;
- alsmede zijn twee (klein)kinderen (samen in de plaats van het overleden kind).
De personen uit “groep 2” worden slechts erfgenaam wanneer er geen erfgenamen uit “groep 1” zijn, etc. Van erfgenamen uit groep 3 of 4 is dan ook zelden sprake.
Afwijken van de wet bij testament
Bij testament kan van de wet worden afgeweken. Zo kan de erflater bij testament bepalen wie wel of geen erfgenamen zullen zijn. De erflater kan bijvoorbeeld:
- extra of andere erfgenamen aanwijzen zoals een partner, een stiefkind of (bij wijze van spreken) de buurman;
- erfgenamen uitsluiten. Dit wordt ‘onterven’ genoemd.
Problemen bij verdeling nalatenschap
De erfgenamen worden gezamenlijk deelgenoot in de nalatenschap van de erflater. Dat wil zeggen dat ze het samen eens moeten worden over de afwikkeling (en verdeling). Het komt meer dan eens voor dat erfgenamen samen geen overeenstemming kunnen bereiken over de verdeling van de nalatenschap.
Heeft u vragen over of zijn er problemen met de afwikkeling van de nalatenschap waarin u als erfgenaam gerechtigd bent of bent u onterft en wilt u aanspraak maken op uw legitieme portie? Neem dan gerust contact op met mr. Kevin Scheper. Hij kan u bijstaan als adviseur, procesadvocaat of mediator.