WERKSTRESS IN HET ARBEIDSOMSTANDIGHEDENBELEID

Werkstress is beroepsziekte nr. 1, zo blijkt uit onderzoek van TNO.[1] Voor werkgevers betekent werkstress-gerelateerd ziekteverzuim een kostenpost van 1,8 miljard euro. Het is dus tijd voor preventieve maatregelen. Van 14 tot en met 17 november is het de Week van de Werkstress. Welke rol is er voor de ondernemingsraad weggelegd?

Niet achterover leunen

De werkgever is primair verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten. Daarom moet een arbeidsomstandighedenbeleid (arbobeleid) worden gevoerd dat gericht is op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden.[2] Binnen dat beleid moet de werkgever een beleid voeren dat gericht is op voorkoming (en als dat niet mogelijk is: beperking) van de psychosociale arbeidsbelasting.[3] Dit betekent dat de werkgever beleid moet voeren op voorkoming van werkstress.

Maar niet alleen voor de werkgever is een rol weggelegd. Ook de andere arbo-spelers, zoals de ondernemingsraad, hebben een belangrijke rol. Zo moet de ondernemingsraad naleving van de voorschriften op het gebied van arbeidsomstandigheden bevorderen (artikel 28 WOR), heeft de ondernemingsraad een instemmingsrecht op regelingen op het gebied van arbeidsomstandigheden, waaronder de RI&E en het plan van aanpak (artikel 27 lid 1 sub d WOR), heeft de ondernemingsraad het recht om voorstellen te doen over het arbobeleid (artikel 23 lid 3 WOR), moet de ondernemingsraad samenwerken met de werkgever in de uitvoering van het arbobeleid (artikel 12 lid 1 Arbeidsomstandighedenwet) en moet de ondernemingsraad actief informatie uitwisselen met de werkgever over het arbobeleid. De ondernemingsraad fungeert vaak als ‘de ogen en oren’ van de organisatie. Het is dan ook niet vreemd dat hij een belangrijke rol heeft. Er moet samen met de werkgever worden gewerkt aan preventie.[4] De ondernemingsraad mag dus niet achterover leunen.

Inventariseer

Wat is precies het probleem? Het grootste aantal gemelde beroepsziekten bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten is psychische beroepsziekten. 76% daarvan betreft overspanning/burn-out als gevolg van overmatige stress.[5] Kortom, de kans dat werkstress binnen de eigen organisatie aanwezig is, is zeer groot. Werkstress kan onder meer voortvloeien uit werkdruk of ongewenste gedragingen. Het is niet voor elke werknemer hetzelfde. Daarom is het soms lastig om te inventariseren of er werkstress is en wat de oorzaken hiervan zijn. Welke acties heeft de werkgever ondernomen om dit te onderzoeken? Is werkstress als risico opgenomen in de RI&E? Welke maatregelen moeten er volgens het plan van aanpak worden genomen ter voorkoming of beperking daarvan? Worden deze maatregelen ook uitgevoerd en zijn zij afdoende? Een hulpmiddel om na te gaan of de organisatie voldoet aan de wettelijke eisen is de Zelfinspectietool Werkdruk en Ongewenst gedrag van de Inspectie SZW. In een paar muisklikken kan een check worden verricht. Dit resulteert in een aantal aanbevolen actiepunten.

De ondernemingsraad kan daarnaast zelf inventariseren of er sprake is van werkstress binnen de organisatie. Hij kan de achterban hierbij betrekken, bijvoorbeeld door middel van een medewerkersonderzoek, een enquête of een bijeenkomst.

Alle arbo-spelers aan het werk zetten

De aanpak van werkstress is niet een zaak van de ondernemingsraad en de werkgever alleen. Ook de preventiemedewerker (een deskundige werknemer) en de bedrijfsarts of arbodienst hebben een rol. Deze rol beoogt het wetsvoorstel tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet te versterken.[6] Zo moet de preventiemedewerker weer een centrale rol krijgen als aanjager van preventie. Om de ondernemingsraad medeverantwoordelijk te maken voor het functioneren van de preventiemedewerker krijgt de ondernemingsraad een instemmingsrecht over de persoon en positionering van de preventiemedewerker.
De preventiemedewerker moet de ondernemingsraad en de bedrijfsarts adviseren over het arbeidsomstandighedenbeleid en er moet nauw samen worden gewerkt. Kortom, de preventiemedewerker dient een prominente rol te hebben in de aanpak van werkstress.

Daarnaast versterkt het wetsvoorstel de rol van de bedrijfsarts.[7] Zo wordt de bedrijfsarts verplicht om de werkgever te adviseren over preventieve maatregelen. Ook moet er een ‘spreekuur’ worden ingevoerd: werknemers krijgen de mogelijkheid om de bedrijfsarts te raadplegen over individuele gezondheidskwesties in verband met het werk. Werkstress kan op die manier in een eerder stadium met de bedrijfsarts worden besproken, zodat verzuim kan worden voorkomen.

Het wetsvoorstel zal naar verwachting per 1 juli 2017 worden ingevoerd, maar ook nu dient er al samen te worden gewerkt. Wanneer heeft er voor het laatst overleg plaatsgevonden tussen alle arbo-spelers om het stresslevel binnen de eigen organisatie te bespreken? Brainstorm samen over hoe werkstress binnen de eigen organisatie zou kunnen worden voorkomen.

Oplossingen?

Niet alleen middels wetgeving wordt de strijd aangegaan tegen werkstress. Zo is op initiatief van het Ministerie SZW het programma Op weg naar duurzame inzetbaarheid gestart.[8] In dat kader wordt de Week van de Werkstress georganiseerd. Tijdens de Week van de Werkstress worden verschillende initiatieven genomen door bedrijven om het probleem van werkstress aan te pakken en het werkplezier te vergroten. Op weg naar duurzame inzetbaarheid is op zoek naar 99 oplossingen tegen werkstress en er zijn er al 56 bedacht. De lijst met oplossingen is hier te vinden. Met een heuse facebookpagina Checkjewerkstress kan een werknemer zijn stresslevel testen en de druppels en hun oorzaken herkennen. Er worden tips gegeven om stress te voorkomen én om de werksituatie te verbeteren.

Kortom, er zijn genoeg tools om mee aan de slag te gaan. Van werkstress naar werkplezier!

---