De Wet openbaarheid van bestuur biedt de mogelijkheid om documenten op te vragen die bij een bestuursorgaan berusten. Ook sms- en WhatsApp-berichten over bestuurlijke kwesties kunnen via een Wob-verzoek worden opgevraagd, zo oordeelt de Afdeling. Zelfs als zij op privé-telefoons van ambtenaren staan.
Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak, 20 maart 2019, ECLI:NL:RVS:2019:899
Artikel 3 Wet openbaarheid van bestuur
Feiten
De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) biedt iedereen de mogelijkheid om overheidsinformatie op te vragen. Een branchevereniging maakt van die mogelijkheid gebruik en dient bij de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een Wob-verzoek in. Zij verzoekt de minister om alle documenten toe te sturen over acties die door of namens de minister zijn ondernomen naar aanleiding van de financiële moeilijkheden van een thuiszorgorganisatie. Via twee deelbesluiten beslist de minister op het verzoek. Het eerste besluit heeft betrekking op documenten over contacten met buurtzorg, het tweede heeft betrekking op documenten over contacten met de thuiszorgorganisatie. De brancheorganisatie gaat uiteindelijk in beroep tegen het tweede besluit. Zij is het niet eens met het opknippen van het besluit in deelbesluiten. Ook vindt de brancheorganisatie dat sms en WhatsApp-berichten onder de Wob vallen en dus moeten worden toegestuurd.
Oordeel rechtbank
De rechtbank oordeelt dat de minister ervoor mag kiezen om het Wob-verzoek in verschillende deelbesluiten af te handelen. Daarvoor is geen toestemming van de verzoeker nodig. Verder oordeelt de rechtbank dat sms- en WhatsApp-berichten vallen onder de definitie van ‘document’ uit de Wet openbaarheid van bestuur. Deze kunnen dus ook worden opgevraagd. Sms- en WhatsApp-berichten die staan op telefoons met een abonnement op naam van het bestuursorgaan, berusten onder de minister. Berichten op privé-telefoons van ambtenaren berusten niet onder de minister en kunnen dus niet worden opgevraagd.
Oordeel Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State
Sms- en WhatsApp-berichten
Met de rechtbank is de Afdeling van oordeel dat sms- en WhatsApp-berichten vallen onder de definitie van ‘document’ uit de Wet openbaarheid van bestuur. Die term moet namelijk ruim worden uitgelegd.
Daaronder vallen niet alleen schriftelijke stukken, maar ook geluidsbanden, videobanden, ponskaarten, diskettes, cd-rom’s, fotomateriaal, e-mailberichten en digitale informatie.
De volgende vraag is of sms- en WhatsApp-berichten ook ‘berusten onder het bestuursorgaan’. Dan is de Wob van toepassing. De techniek van opslaan van berichten is daarvoor niet bepalend. Of een digitaal document nu is opgeslagen op een harde schijf, een eigen of externe server of in de cloud, het gaat nog steeds om documenten ‘van’ het bestuursorgaan. Wel is van belang dat het document bestemd moet zijn voor het bestuursorgaan. Anders dan de rechtbank oordeelt de Afdeling dat sms- en WhatsApp-berichten op werktelefoons én berichten op privételefoons van ambtenaren of bestuurders berusten onder het bestuursorgaan wanneer de inhoud daarvan een bestuurlijke kwestie betreft. Als deze via een Wob-verzoek worden opgevraagd, dan moet het bestuursorgaan al het redelijkerwijs mogelijke doen om deze documenten te achterhalen. Het bestuursorgaan mag als werkgever zelf beslissen hoe dit wordt ingeregeld in de organisatie.
Deelbesluiten
De minister mag via deelbesluiten op het Wob-verzoek beslissen.
Hierover heeft de minister ook vooraf contact gehad met de brancheorganisatie en dit stuitte toen niet op bezwaren. De fasering zorgt er bovendien voor dat het eerste deel van het verzoek sneller kan worden behandeld.
Aantekening
De Wob strekt zich ook uit over sms- en WhatsApp-berichten. Zelfs als die op privé-telefoons van ambtenaren of bestuurders staan. Bestuursorganen moeten dit goed regelen, zodat zij alle relevante informatie van werk- en privé-telefoons van ambtenaren kunnen verzamelen zodra er een Wob-verzoek binnenkomt. Werkgevers hebben immers niet zomaar toegang tot de privé-telefoon van medewerkers. Zo nodig moeten medewerkers dus zakelijke berichten overdragen aan de werkgever. Een andere mogelijkheid is dat de werkgever regelingen opstelt die bepalen dat medewerkers dit soort berichten alleen op de werktelefoons zetten.
Deze uitspraak betekent niet dat er geen vertrouwelijke berichten meer via sms of WhatsApp kunnen worden verstuurd. De Wob heeft alleen betrekking op berichten over bestuurlijke aangelegenheden, niet op privé-berichten. Daarnaast worden persoonlijke beleidsopvattingen niet met Wob-verzoekers gedeeld. Ook persoonsgegevens mogen in principe niet worden gedeeld.
Let op
Wob-verzoeken kunnen ook zien op documenten van de ondernemingsraad van bestuursorganen. Maar elke medaille heeft twee kanten. Ook ondernemingsraden kunnen een Wob-verzoek indienen.
Dit artikel is gepubliceerd in het tijdschrift Rechtspraak voor Medezeggenschap